همه چیز در مورد رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی یک مشکل چشمی است که وابسته به دیابت است و زمانی اتفاق می افتد که رگ های خونی داخل چشم به دلیل فشار خون بالا ناشی از درجات گلوکز دچار آسیب شوند. این یک مشکل جدی می تواند باشد اگر تشخیص داده نشود. در این مقاله مورد علائم و نشانه های این مشکل چشمی بیشتر بدانید، در مورد اینکه چه دلایلی باعث می شوند که رگ های خونی آسیب ببینند و در حال حاضر چه درمان هایی برای آن وجود دارد.

رتینوپاتی دیابتی یک مشکل چشمی است که وابسته به دیابت است و زمانی اتفاق می افتد که رگ های خونی چشم بر اثر فشار بالای خون ناشی از درجات گلوکز آسیب ببینند. اگر این مشکل چشمی تشخیص داده نشود و درمان نشود می تواند منجر به نابینایی شود، با این وجود برای رسیدن به این مرحله چندین سال زمان نیاز است.

نشانه ها و علائم رتینوپاتی دیابتی

از آنجایی که رتینوپاتی دیابتی هیچ گونه نشانه ی مشهودی ندارد تا زمانی که در طی زمان پیشرفت کند، نشانه های اولیه معمولا در طی غربالگری چشم دیابتی شناسایی می شوند، در این زمان عکس هایی از چشم شما گرفته می شود تا آسیب را در چشم شما بررسی کنند. بنابراین شما باید پزشک خود را آگاه کنید اگر چنین علائمی را تجربه می کنید:

• دید شما به صورت پیوسته بد و بدتر می شود.
• به صورت ناگهانی دید خود را از دست می دهید.
• شروع به دیدن اجسام شناور می کنید.
• دید شما تار شده است.
• در چشمان خود احساس درد می کنید.
• چشمان شما قرمز می شوند.

این نشانه ها و علائم همیشه دلیل رتینوپاتی دیابتی نیستند اما از آنجایی که افراد مبتلا به دیابت در خطر بیشتری از آسیب چشم هستند، بسیار مهم است که به نشانه ها و علائم دقت کنند.

عوارض رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی می تواند منجر به عوارض دیگری در چشم شود:

•           جدا شدگی شبکیه:رتینوپاتی دیابتی تکثیری یکی از آخرین مراحل این مشکل چشمی است که در چشم رگ های خونی جدید شکننده ای تشکیل می شوند. این رگ ها می توانند به راحتی دچار خونریزی شوند، و بافت زخم که به دنبال آن ظاهر می شود می تواند باعث جدا شدن شبکیه شود.
•           ماکولاپاتی دیابتی:ناحیه ی مرکزی شبکیه به نام ماکولا شناخته می شود و مسئول نوعی از دیدن است که ما برای مطالعه یا رانندگی از آن استفاده می کنیم. ماکولاپاتی دیابتی زمانی اتفاق می افتد که ماکولا دچار آسیب شود. مثلا ورم ماکولای دیابتی که باعث می شود مایعات به داخل ماکو نشت کنند و موجب از بین رفتن دید می شود.
•           جداسازی عروق عنبیه یا ربوز:این مسئله زمانی ایجاد می شود که رگ های خونی شروع به رشد در قسمت رنگی چشم کنند که به نام عنبیه می شناسیم. و ممکن است یک رنگ قرمز به جای بگذارد که در عنبیه پخش می شود اما ممکن است به گلوکوم نئووسکولار منجر شود که یک فرم شدید از گلوکوم است که می تواند بسیار دردناک باشد.

چه عواملی موجب ابتلا به رتینوپاتی دیابتی می شود؟

رتینوپاتی دیابتی یکی از عوارض ابتلا به دیابت است؛ به خاطر درجات بالای گلوکز در خون رگ های خونی داخل چشم می توانند آسیب ببینند. عواملی که در زیر آورده می شوند می توانند ریسک پیشرفت این بیماری را افزایش دهند:

• اگر شما برای مدتی طولانی است که دچار دیابت هستید
• اگر قند خون شما به صورت معمول بالا است
• اگر فشار خون یا کلسترول شما بالا است
• اگر باردار هستید
• اگر شما پیشینه ای آسیایی یا آفریقایی کاربیئنی دارید

مکانیزم کارکرد چشم : شبکیه چشم

شبکیه چشم یک بخش سلولی حساس به نور در پشت چشم است که با تبدیل کردن نور به سیگنال های الکتریکی کار می کند، که این سیگنال های الکتریکی به مغز ارسال می شوند توسط اعصاب بینایی. یک شبکه از رگ های خونی در چشم منبع مدام تامین خون به شبکیه هستند، به همین خاطر این شبکه ی رگ های خونی می توانند به سبب بالا بودن قند خون آسیب ببینند و منجر به رتینوپاتی دیابتی شوند. این اتفاق می تواند در سه مرحله اتفاق بیافتد:

مراحل رتینوپاتی دیابتی

پس زمینه ی رتینوپاتی

زمانی که رگ های خونی تورم های کوچکی را در خود ایجاد می کنند به نام میکروآنوریسم که می توانند مقداری خون ریزی داشته باشند اما به صورت معمول به دید شما آسیبی وارد نمی کنند. در این مرحله نیازی به درمان نیست با این وجود این مرحله باعث بالا رفتن خطر از بین رفتن بینایی شما در آینده می شود. اقدامات پیشگیری کننده برای اینکه این مشکل بدتر نشود بسیار ضروری است.

پیش رتینوپاتی تکثیری

در این مرحله تغییرات بیشتری در شبکیه چشم اتفاق می افتد که شامل افزایش مقدار خونریزی است. خطر اینکه دید شما تحت تاثیر قرار بگیرد بیشتر می شود. بنابراین ممکن است غربالگری چشمی بیشتری نیاز داشته باشید تا چشم پزشک شما بتواند بهتر وضعیت شما را دنبال کند.

رتینوپاتی تکثیری

رتینوپاتی تکثیری زمانی اتفاق می افتد که شبکیه چشم شما شروع به تکثیر رگ های خونی جدید و همین طور بافت های زخمی کند. هر گونه از دست رفتن بینایی در این مرحله می تواند دائمی باشد و خطر از دست رفتن کامل بینایی شما افزایش پیدا می کند، بنابراین به شما درمان هایی نظیر جراحی با لیزر یا جراحی چشم پیشنهاد می شود. در این مرحله ممکن است منجر به خونریزی شدیدی در چشمان شما شود. همین طور عوارضی نظیر جدا شدن شبکیه چشم و ماکولاپاتی دیابتی اتفاق بیافتد.

چگونه رتینوپاتی دیابتی تشخیص داده می شود؟

از آنجایی که رتینوپاتی دیابتی تا زمانی که دید شما تحت تاثیر قرار گرفته باشد نشانه ای ندارد. انجمن بهداشت جهانی پیشنهاد غربالگری چشمی دیابتی را برای تمام افراد مبتلا به دیابتدوازده سال به بالا توصیه می کند. این غربالگری می تواند تغییرات را در چشمقبل از اینکه دیدتان تحت تاثیر قرار بگیرد را شناسایی کند که این مسئله به از دست نرفتن بینایی کمک می کند یا از پیشرفت بیشتر آن جلوگیری می کند.

غربالگری چشمی دیابتی

در زمان غربالگری چشم شما باید هر گونه عدسی ای که استفاده می کنید را همراه خود داشته باشید حتی مایع لنز خود را نیز باید به همراه داشته باشید اگر از لنز تماسی چشم استفاده می کنید.

معاینه ی عمومی چشم، غربالگری چشمی دیابتی را پوشش نمی دهد و همین طور غربالگری چشمی دیابتی نیز مسئله دیگری غیر از مشکل های وابسته به دیابت را پوشش نمی دهد. پس نیاز هست که شما معاینه عمومی چشمان خود را نیز به صورت مرتب داشته باشید.

چه اتفاقی در غربالگری چشمی دیابتی می افتد؟

این فرآیند توسط چشم پزشک شما به شما توضیح داده می شود. چشم پزشک از قطره های چشمی ای استفاده می کند که باعث گشاده شدن مردمک چشم می شوند که زمانی در حدود پانزده تا بیست دقیقه به طول می انجامد. شما ممکن است حسی گزگز مانند را تجربه کنید. دید تار، یا مشکل در فوکوس کردن بر روی اشیاء نزدیک.

این تاثیرات می توانند تا شش ساعت طول بکشند. بنابراین شاید نیاز باشد که شخصی را همراه خود داشته باشید، کسی که بتواند شما را به خانه برگرداند بعد از اینکه غربالگری را انجام دادید.

متخصص چشم بعد از این مرحله از شبکیه چشم شما عکس هایی را می گیرد. دوربین چشم شما را لمس نمی کند و فقط ممکن است نور شدید فلاش را تجربه کنید. اما زیاد باعث ناراحتی شما نمی شود. به همراه داشتن عینک آفتابی می تواند بسیار کمک کننده باشد به این خاطر که این پروسه می تواند باعث شود که همه چیز روشن تر و درخشان تر به نظر بیایند.

اثرات جانبی:

قطره های چشمی که برای غربالگری چشمی دیابتی استفاده می شوند می توانند باعث افزایش ناگهانی فشار داخل چشم شوند. در حالی که بسیار نادر است اما امکان آن وجود دارد. اگر این اتفاق بیوفتد شما ممکن است احساس درد یا ناراحتی در چشم ها را داشته باشید. اگر شما قرمز شدن چشم ها، دید تار یا دیدن هاله در اطراف منابع نوری و چنین چیزهایی را تجربه کردید باید سریعا به مرکز غربالگری بازگردید تا درمان های لازم و سریع را بر روی شما انجام دهند.

نتایج غربالگری چشمی دیابتی

نتایج این غربالگری معمولا تا شش هفته طول می کشد تا تعدادی از متخصصین عکس های گرفته شده را بررسی کنند.

وقتی که نتیجه غربالگری را دریافت کردید این موارد در آن مشخص شده است :

• شما رتینوپاتی ندارید
• شما پس زمینه رتینوپاتی را دارید یا در مرحله اول رتینوپاتی قرار دارید.
• شما درجاتی از رتینوپاتی را دارید که نیازمند درمان و پیگیری توسط چشم پزشک است.

تحقیقات بعدی نیز ممکن است نیاز باشد اگر عکس ها به اندازه ی کافی با وضوح نباشند، اگر نشانه ای از مشکل چشمی دیگری نظیر آب مروارید یا گلوکما یافت شد، یا اگر رتینوپاتی نیازمند درمان و توجه بیشتری باشد.

معاینات و آزمایش های دیگر

آزمایش های متنوع دیگری وجود دارند که ممکن است اگر به دیابت مبتلا باشید آنها را انجام داده باشید:

• تست دقت بینایی برای اینکه میزان فوکوس شما بر روی اجسام نزدیک و دور مشخص شود و از این طریق بتوانند از دست رفتن بینایی را تشخیص دهند.
• معاینه چشم و شبکیه چشم و تست لامپ شکاف که به پزشک نشان می دهد که ساختار چشم شما چگونه است و به آنها این امکان را می دهد که تشکیل آب مروارید را شناسایی کنند، تغییر شبکیه چشم را متوجه شوند و دیگر مشکلات چشمی را تشخیص دهند.
• گونیکوسکوپی که زاویه ورودی چشم را بررسی می کند. این تست کمک می کند که گلوکما شناسایی شود که می تواند نتیجه ی رتینوپاتی شدید باشد.
• تونومتری میزان فشار داخل چشم را اندازه می گیرد که منجر به تشخیص گلوکوما می شود.
• توموگرافی انسجام نوری مایعات شبکیه چشم را بررسی می کند که ماکولاپاتی دیابتی را نشان میدهد.
• آنژیوگرافی فلوریسن هر رگ خونی که دچار نشت باشد را مشخص و شناسایی می کند.
• عکاسی فوندوس برای شناسایی پیشرفت رتینوپاتی دیابتی استفاده می شود.

شما چگونه می توانید رتینوپاتی دیابتی را درمان کنید؟

درمان ها معمولا زمانی توصیه می شوند که رتینوپاتی به مرحله ی تکثیری رسیده باشد یا اگر شما نشانه هایی از ماکولاپاتی دیابتی داشته باشید. اگر شما در چنین شرایطی هستید، گزینه های اصلی درمان با لیزر، تزریق چشمی، و جراحی چشم است.

درمان با لیزر

درمان با لیزر برای رتینوپاتی دیابتی شامل درمان رگ هایی است که در شبکیه چشم شما باعث پیشرفت رتینوپاتی شده اند. لیزر باعث می شود که رگ های خونی ضعیف استوار شوند تا از خونریزی جلوگیری شود زیرا در غیر اینصورت خونریزی میتواند منجر به ماکولاپاتی دیابتی شود.

در طی جراحی با لیزر، بی حسی موضعی انجام می شود تا چشم های شما بی حس شوند و از قطره هایی استفاده می شود که مردمک چشم را باز می کنند. پلک های شما توسط لنزهای تماسی باز نگه داشته می شوند که به لیزر اجازه دهند بر روی شبکیه فوکوس کند.

در طی پروسه درمان شما نباید هیچ حسی از درد داشته باشید با این وجود ممکن است حسی از گز گز داشته باشید. این فرآیند در حدود بیست تا چهل دقیقه به طول می انجامد و نیازی نیست که شب را در بیمارستان بمانید، با اینحال نیاز است که بعدا برای معاینه مجدد به پزشک خود مراجعه کنید.

اثرات جانبی

جراحی با لیزر می تواند اثرات جانبی داشته باشد که می توانند تا چند ساعت به طول بیانجامند مثل:

حساسیت به نور چشم های شما به نور حساس تر می شود بنابراین به استفاده از عینک آفتابی بعد از عمل نیاز پیدا می کنید. ناراحتی شما ممکن است مقداری درد را تجربه کنید که با مسکن هایی که می توانید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید درد را آرام کنید. دید تار جراحی با لیزر می تواند باعث تاری دید شما شود. این به این معنی است که شما قادر به رانندگی نیستید؛ بنابراین باید با یک همراه باشید.

عوارض احتمالی

همیشه خطراتی در رابطه با پروسه های پزشکی وجود دارد که شامل جراحی لیزر هم می شود و شما باید قبل از عمل با آنها آشنا باشید :

• شما ممکن است در دید خود اجسام شناور ببینید
• دید در شب و دید پیرامونی شما ممکن است ضعیف شود
• ممکن است جای لیزر را در پشت چشم خود ببینید
• ممکن است چشم شما دچار خونریزی شود
• ممکن است نقطه ی کور کوچکی در مرکز دید شما ایجاد شود

اگر شما هر کدام از این علائم را بعد از عمل جراحی لیزر داشتید و یا دید شما ضعیف شد باید تحت مراقبت های پزشکی قرار بگیرید.

تزریق چشمی

اگر شما دچار ماکولاپاتی دیابتی شده باشید که نتیجه ی پیشرفت رتینوپاتی است، ممکن است تزریق داروهای ضد فاکتور رشد آندوتلیال عروقی. این داروها به صورت مستقیم به داخل چشم تزریق می شوند تا از تشکیل رگ های خونی جدید جلوگیری کنند. این تزریق ها معمولا یکبار در ماه انجام می شوند و هر چه دید شما به ثبات بهتر برسد به مرور کمتر می شوند. روند درمان به این صورت است :

• تمیز کردن و پوشاندن پوست اطراف چشم ها
• استفاده از گیره های کوچک برای باز نگه داشتن چشم
• بی حسی موضعی چشم ها
• استفاده از آمپول مخصوص برای وارد کردن دارو به داخل چشم

در برخی مواقع ممکن است استروئید ها به جای داروهای ضد فاکتور رشد آندوتلیال عروقی تزریق شود یا اگر از این دارو جوابی حاصل نشد.

اثرات جانبی:

داروهای ضد فاکتور رشد آندوتلیال عروقی ممکن است اثرات جانبی زیر را داشته باشند :

• چشمان شما ممکن است دچار حساسیت و ناراحتی شوند.
• چشمان شما شروع به خونریزی کنند.
• ممکن است اجسام شناور ببینید.
• شاید حس کنید چیزی داخل چشمان شما است.
• چشمان شما دچار خارش شوند یا خشک شوند.
• چشمان شما اشک آلود شوند.

تزریق داروهای ضد فاکتور رشد آندوتلیال عروقی ممکن است خطر کمی برای شکل گیری لخته ی خون ایجاد کنند که می تواند منجر به سکته ای قلبی یا مغزی شود در حالی که تزریق استروئید می تواند منجر به بالا رفتن فشار داخل چشمی شود.

جراحی چشم

اگر خونریزی قابل توجهی در چشم خود داشتید یا بافت زخمی در چشم شما وجود داشت که موجب بالا رفتن خطر جداشدگی شبکیه چشم می شد، ممکن است به شما پیشنهاد جراحی داده شود که به نام ویترکتومی شناخته می شود. در طی این عمل جراحی قسمتی از زجاجیه برداشته می شود.

قبل از اینکه مقداری از مایع زجاجیه خارج شود برشی کوچک در چشم ایجاد می شود و این برش هیچ زخمی به جا نمی گذارد. سپس از لیزر استفاده می شود که برای جلوگیری از بدتر شدن دید شما به کار می رود.

شما ممکن است از چشم بند بر روی چشم تحت جراحی استفاده کنید زیرا ممکن است به سرعت دچار خستگی شود در طی فعالیت هایی مثل مطالعه کردن یا تماشای تلویزیون. دید شما ممکن است تار شود که به مرور بهبود پیدا می کند.

خطرات و اثرات جانبی

ویترکتومی می تواند این خطرات را به همراه داشته باشد :

• ممکن است باعث به وجود آمدن آب مروارید شود.
• ممکن است در چشم خود دچار خونریزی شوید.
• شبکیه چشم شما ممکن است جدا شود.
• مایعات ممکن است در قرنیه شما تجمع پیدا کنند.
• چشم شما ممکن است دچار عفونت شود.

ممکن است نیاز باشد که عمل جراحی دیگری بر روی شبکیه خود انجام دهید.

چگونه از رتینوپاتی دیابتی جلوگیری کنید؟

مطمئن شوید که قند خون، فشار خون، و کلسترول شما به درستی کنترل می شود این مسئله می تواند به عدم پیشرفت رتینوپاتی دیابتی کمک کند.

شیوه ی زندگی

شما می توانید لایف استایلی سالم داشته باشید:

• بر طبق رژیم غذایی متعادل تغذیه کنید، قند، نمک و چربی را حذف کنید.
• سعی کنید وزن خود را کاهش دهید اگر دچار اضافه وزن هستید.
• به صورت مرتب ورزش کنید، به مدت تقریبا دو ساعت و نیم در یک هفته.این تمرین می تواند شامل پیاده روی، دویدن و دوچرخه سواری شود.
• سیگار کشیدن را ترک کنید اگر سیگاری هستید.
• میزان مصرف الکل خود را کم کنید.

شما ممکن است از انسولین یا متفورمین برای قند خون خود استفاده کنید، مهارکننده آنزیم تبدیل ‌کنندهآنژیوتانسین برای فشار خون، یا استاتین ها برای کلسترول خون.

دانستن اعداد قندخون، فشار خون و کلسترول

دانستن اینکه چه ارقامی در کنترل قند خون، فشار خون و کلسترول خون شما نیاز هستند به شما کمک می کند تا آنها را تحت کنترل قرار دهید.

• قند خون شما باید قند خون خود را بین چهار تا ده میلی مول بر لیتر نگه دارید. پزشک شما ممکن است میزان گلوکز خون شما را نیز بسنجد تا میانگین آن را در هفته های اخیر به دست آورد. که به ان اچ بی ای وان می گویند و باید در حدود چهل و هشت میلی مول بر لیتر باشد برای افرادی که دچار دیابت هستند. شما می توانید دستگاه های سنجش قند خون را برای خود در منزل خریداری کنید.
• فشار خون اگر شما دچار دیابت هستید فشار خون شما نباید از 140/80 یا 130/80 تجاوز کند. شما می توانید دستگاه فشار خون سنج نیز برای خود در منزل تهیه کنید.
• کلسترول با دیابت کلسترول خون شما نباید بیش از چهار میلی مول بر لیتر باشد. میزان کلسترول معمولا از طریق آزمایش خون مشخص می شود.

غربالگری منظم

شما باید به صورت سالانه غربالگری چشمی دیابتی خود را انجام دهید به این دلیل که ممکن است شما متوجه تاثیرات رتینوپاتی دیابتی نشوید، شناسایی زودهنگام نشانه ها می تواند به حفظ بینایی شما در آینده کمک کند.